Nếu như Tầm Soát ung thư được hiểu đơn giản nhất là Tìm những dấu hiệu sớm nhất của những rối loạn sớm có thể dẫn tới bệnh lý ung thư và kiểm soát nó, lưu trữ, xử lý nó thì Người nào cần Tầm Soát, trước khi tầm Soát cần có thái độ như thế nào để thực hành cho kết quả tốt nhất.

Trước hết, chúng ta phải biết rõ lợi và hại của quá trình tầm soát. Điều này được gọi là Cung cấp/Nhận Thông tin và Chia sẻ Có/Không có Quyết định tiến hành Tầm Soát. Đây là công việc của Người được/bị Tầm Soát với Bác sỹ hoặc nhân viên y tế sẽ tiến hành tầm soát.

Bạn sẽ được xem sách, tờ hướng dẫn, hình ảnh, website, video, các ví dụ đã có… để hiểu rằng, Tầm soát có lợi đấy, những cũng có những mặt chưa rõ ràng, hay thậm chí có tác dụng ngược, không mang lại lợi ích gì cả. Bạn phải được biết, có Dương tính giả, có âm tính giả, có những điều làm tâm lý bạn hoảng loạn, chi phí thật sự đôi khi rất tốn kém mà kết quả không như ý. Bạn phải biết Lợi ích lớn nhất của Tầm soát ung thư là phát hiện những dấu hiệu sớm nhất của ung thư khi chưa có bất kỳ triệu chứng gì của bệnh.

Những lợi hại ấy là điểm để bạn quyết định chọn có nên tầm soát ung thư hay không. Đôi khi, điều đó thật khó và có thể làm cho trận chiến kết thúc ngoài mong muốn của cả hai bên.

Nếu quyết định Có, bạn phải viết cam kết Đồng ý và Nhân viên y tế sẽ giữ lại như một bằng chứng pháp lý đảm bảo an toàn cho cả hai bên trong quá trình tiến hành các bước tầm soát.

Mục tiêu của Tầm Soát là:

– Tìm dấu hiệu của ung thư trước khi có triệu chứng lâm sàng rõ rệt.
– Kiểm soát ung thư từ những dấu hiệu sớm nhất để điều chỉnh, chữa trị những rối loạn, bệnh lý đó.
– Giảm cơ hội phát triển của bệnh lý ung thư.
– Vẫn phải nhớ có Âm tính giả để không chủ quan, lạc quan tếu và Có Dương tính giả để không bi quan hóa vấn đề.

Trong nhiều lẽ như vậy, bạn vẫn nên là các xét nghiệm, thủ thuật Tầm Soát ung thư nếu các bên có những nghi ngờ định hướng.

Một vấn đề nữa được nêu ra để mọi người hiểu thêm, Xét nghiệm Tầm Soát ung thư không phải là Xét nghiệm Chẩn đoán bệnh lý ung thư. Nếu có những nghi ngờ định hướng, bạn sẽ được làm những xét nghiệm chẩn đoán bệnh: Nội soi, sinh thiết hay PET/CT và những xét nghiệm chuyện biệt khác. Lúc đó, không còn là vấn đề ngoại viện nữa rồi. Bạn phải nhập viện để xác chẩn và chữa trị thực sự.

Ai là người cần làm Tầm Soát ung thư, đơn giản chỉ là những người có nguy cơ cao sẽ bị bệnh ung thư và những người có thể có những yếu tố thuận lợi cho ung thư phát triển.

Nhưng yếu tố nguy cơ cao, tiếng Anh là high risk factor; với ung thư, nó là những gì làm tăng cơ hội cho ung thư phát triển, gọi là những yếu tố nguy cơ ung thư, gồm;

– Những người có tiền sử gia đình, có người thân bị bệnh ung thư.
– Những người mà tiền sử bản thân có bệnh lý liên quan đến ung thư.
– Xét nghiệm về Gene có thay đổi có thể dẫn tới ung thư.
– Phơi nhiễm với các nguyên nhân gây ung thư, tỷ như nghiện trầu, nghiện thuốc lá hay làm việc, sinh sống trong môi trường ô nhiễm, trong nhà máy hóa chất hay trong vùng nhiễm xạ…
– Tuổi già lắm bệnh hay những thay đổi bất thường không rõ nguyên nhân trong công thức máu.

Những ai thuộc số có những yếu tố nguy cơ này thì phải được tiến hành Tầm Soát ung thư và làm từ khi còn rất trẻ, không đợi đến khi đổ bệnh. Phải làm sớm và làm định kỳ để theo dõi, quản lý số liệu đổi thay chặt chẽ, xử lý thấu đáo.

Như vậy, có thể kết luận lại: Tầm Soát ung thư là những xét nghiệm, thủ thuật để tìm ra những người có yếu tố nguy cơ cao dễ bị mắc bệnh ung thư. Nó cũng loại trừ nguy cơ mắc bệnh ung thư cho một số trường hợp. Đồng thời, phát hiện ra những dấu hiệu bệnh lý sớm nhất, kiểu bệnh lý gì, cơ quan bệnh lý nào khi bệnh mới ở mức độ gene, mức độ thay đổi huyết tương, thay đổi công thức máu…

Lợi ích chắc chắn của Tầm Soát ung thư là y học có thể can thiệp sớm nhất có thể để điều chỉnh và chữa bệnh ở giai đoạn sớm, giai đoạn chưa có triệu chứng. Nôm na là chưa phát bệnh. Là, chữa bệnh ung thư từ khi nó mới định gây bệnh, để góp phần diệt mầm mống bệnh từ trong trứng nước.

Ở một số nước phát triển, Nghiên cứu, Lưu trữ, Tuyên truyền giải thích và Tầm Soát ung thư được đưa vào Chương trình Quốc gia vì Sức khỏe cộng đồng.

Ở nước ta, thôi đành mạnh ai nấy hiểu.

Tôi viết ra những kiến thức của bản thân, kinh nghiệm bản thân và sưu tầm tài liệu.

Đúng/sai cũng mong được hưởng ứng, chính sửa và góp ý để Công đồng có thêm kiến thức cơ bản, thêm hướng để suy nghĩ, để quyết định và có thái độ chuẩn hơn. Không sợ hãi ung thư quá mức, cũng không thể chủ quan ẩu tả như thái độ mặc kệ, khi bệnh lý quá trầm trọng thì thương tiếc lắm lắm.

Phần tiếp theo, xin đăng tiếp ở ngày mai./.

Ngày 18/5/2019.

Bác sỹ Phạm Ngọc Thắng.